‘Een goede samenwerking gaat echt niet vanzelf’

Met het begin van de uitvoering van de eerste projecten is de Bouwstroom renovatie & verduurzaming in een volgende fase beland. Na ruim anderhalf jaar voorbereiding zijn nu 58 projecten over vijf bouwpartners verdeeld. Uiteindelijk staan de komende jaren 9000 woningen in de Haagse regio voor verduurzaming op de planning. De samenwerking tussen vijf woningcorporaties en vijf marktpartijen markeert een fundamenteel andere aanpak. “Dit is geen project, dit is een programma,” zegt initiatiefnemer Niels Vlieg van woningcorporatie Vidomes. “We bouwen niet alleen aan woningen, maar ook aan processen, vertrouwen en innovatie. Het gaat alleen niet vanzelf.”

De aanleiding was helder: duizenden woningen in de regio Haaglanden moesten versneld worden verduurzaamd. Maar wat Vlieg vooral zag, was versnippering. “Elke corporatie deed zijn eigen aanbesteding, met eigen voorwaarden en processen. Dat kost tijd, leidt tot inefficiëntie en maakt het voor bouwers lastiger omdat zij telkens andere vragen kregen.”

Dat moest anders. Vlieg wist de vier collega-corporaties Rijswijk Wonen, De Goede Woning, Stedelink en Rondom Wonen te overtuigen van een gezamenlijke aanpak. Samen selecteerden zij vijf marktpartijen via een integrale aanbesteding: BAM Wonen, Buurtbouwers (Smits & VORM), Renovatiekracht (ERA Contour & Dura Vermeer), Van Wijnen Stolwijk en Willems Vastgoedonderhoud. Het doel van de samenwerking: langdurige relaties, uniforme contracten, voorspelbare processen en veel ruimte voor innovatie. De inhoudelijke invulling van de verduurzaming wordt per project bepaald. Dit laatste zorgt ervoor dat er ruimte voor maatwerk blijft.

Voor de bouwers betekent de Bouwstroom renovatie & verduurzaming een fundamenteel andere dynamiek. “Wij investeren normaal veel tijd in de voorbereiding van een project,” vertelt Sander Willems, directeur van Willems Vastgoedonderhoud. “Je schrijft in, wint een project, voert het uit en dan begin je weer van voren af aan. Nu weten we dat het een langdurige samenwerking betreft waarin ieders capaciteit ten volle benut kan worden. Daarnaast maakt het ons werk veel voorspelbaarder zodat we daarop kunnen voorsorteren.”

Die voorspelbaarheid zit volgens Willems niet alleen in de continuïteit, maar ook in het proces. “We werken met vaste formats en uniforme bouwteamovereenkomsten. De lijnen zijn kort, de verwachtingen helder. Daardoor kunnen wij ook onze ketenpartners vroeg betrekken. En dat is cruciaal, want tussen opdracht en uitvoering zit vaak een jaar.” Dat de Bouwstroom werkt, ziet Willems dagelijks in de praktijk. “We zitten maandelijks met onze vaste ketenpartners aan tafel om de planning door te nemen. Nu kunnen we materialen, mensen en capaciteit veel beter organiseren.”

Ook voor Rijswijk Wonen is de Bouwstroom een kans om het anders te doen. “Een langdurige samenwerking is waardevol als je aan het verduurzamen bent,” zegt Marc du Chatinier, teamleider projecten bij de corporatie. “Dat is waardevol in een samenwerking voor verduurzaming, waarbij we de lessen van voorgaande projecten opnieuw kunnen toepassen in de volgende projecten. Dat komt ten goede aan de snelheid van het uitwerken van het project, de kwaliteit en ook de bewonerstevredenheid.” Du Chatinier ziet de meerwaarde in verschillende aspecten. “Door vroegtijdig samen met de bouwpartner de scenario’s en ramingen uit te werken, hebben we meer grip op het proces. De besluitvorming gaat sneller en de uitvoering is voorspelbaarder.”

Inmiddels heeft Du Chatinier vier projecten van Rijswijk Wonen aan de Bouwstroom gekoppeld, met de ambitie om dat aantal flink op te schalen. “We hebben nog zo’n 1.200 woningen met een F- of G-label. Die willen we voor 2028 aanpakken. Deze samenwerking gaat ons daarbij zeker helpen.”

Het heeft bij elkaar ruim anderhalf jaar geduurd om tot de uiteindelijke samenwerking te komen. Dat de voorbereiding zo lang duurde, ziet niemand als verlies. Integendeel. “Vertrouwen bouw je niet met een contract, maar met aandacht,” benadrukt Vlieg. “Daar moet je met elkaar hard aan werken.” Du Chatinier knikt: “We hebben veel geïnvesteerd om elkaar goed te leren kennen. Dat is belangrijk omdat er wellicht in de komende jaren momenten zijn dat de samenwerking schuurt.” De corporaties hebben elk een vast aanspreekpunt en er zijn gezamenlijke werkgroepen en formats ontwikkeld voor onder meer engineering, audits, bewonerscommunicatie en prijsvorming.

Willems noemt het op zijn beurt “een leertraject in een volwassen samenwerking.” “We zijn als bouwers gewend om individueel te concurreren,” legt hij uit. “Nu trekken we samen op, delen we kennis en zoeken we gezamenlijk naar oplossingen. Dat vraagt iets van je houding. Je moet daar wel voor openstaan.”

Overigens is er ook aandacht voor nieuwe medewerkers die de voorbereiding niet hebben meegemaakt. “We organiseren zogenoemde centrale onboardingsessies,” vertelt Du Chatinier. “Zo zorgen we dat iedereen, corporatie of bouwer, weet wat de afspraken zijn, wat het doel is en vooral hoe we werken. Dat voorkomt verwarring en versnelt de uitvoering.” Om gedurende de uitvoering de spreekwoordelijke vinger aan de pols te houden, zetten ze regelmatig enquêtes op touw. Niels Vlieg: “We vragen via enquêtes aan alle collega’s die bij de projecten betrokken zijn hoe zij de samenwerking ervaren. En de uitkomsten van die enquêtes delen we met elkaar. Een goede samenwerking gaat echt niet vanzelf.”

De Bouwstroom renovatie & verduurzaming heeft 11 miljoen euro MEER-subsidie gekregen. In de ogen van Vlieg is deze subsidie een essentieel onderdeel van de Bouwstroom als vliegwiel voor vernieuwing. We gebruiken de subsidie mede om innovaties zoals hergebruik van materialen of circulaire verwerking eerst goed uit te werken. Pas daarna brengen we ze in projecten in.”

Ook procesoptimalisatie wordt via de MEER-subsidie aangepakt. “We zoeken naar manieren om de planontwikkeling te versnellen, besluitvorming te stroomlijnen en projecten beter op elkaar aan te laten sluiten,” zegt Willems op zijn beurt. “Dat vergt lef en openheid. Maar omdat we langjarig samenwerken, loont het om daarin te investeren.”

De samenwerking beperkt zich overigens niet tot bilaterale relaties. Er zijn thematische werkgroepen over onder meer circulariteit, flora & fauna, sociale doelstellingen, en bewonersparticipatie en communicatie. Ook daar worden gezamenlijke kaders afgesproken en worden geleerde lessen actief gedeeld. “Wat we hier doen, is relevant voor de hele sector,” zegt Du Chatinier. “De bouw is nog traditioneel ingericht. Maar als we met elkaar willen versnellen, moeten we ook anders samenwerken. Wij tonen aan dat het kan.”

Volgens Vlieg ligt daar de echte meerwaarde. “We hebben nu 58 projecten verdeeld, waar anders elke corporatie apart mee aan de slag was gegaan. We besparen tijd, voorkomen versnippering en maken het werk aantrekkelijker voor bouwers. Dit is geen blauwdruk. Dit is een werkwijze. En die is opschaalbaar.” Voor andere woningcorporaties die deze gezamenlijke aanpak ambiëren heeft Vlieg een duidelijke boodschap: “Ga het wiel niet zelf opnieuw uitvinden. De methodiek die wij hebben kan men zo van ons overnemen. Dus gebruik wat er al beschikbaar is.”