VIJF WONINGCORPORATIES EN HUN PARTNERS BUNDELEN KRACHTEN VOOR RUIM 2000 WONINGEN MET BIOBASED DAKEN

In vier jaar tijd ruim 2100 woningen van biobased daken voorzien. Dat is het doel van vijf woningcorporaties in Groningen en Drenthe verenigd in GeWOON Groen. Het project is daarmee niet alleen een unieke samenwerking, maar vooral een serieuze versneller voor de toepassing van biobased materialen in de bouw. De subsidieregeling MEER (Maatregel Effectieve Energie Reductie) speelt hierin een cruciale rol.

De woningcorporaties Acantus, Wierden en Borgen, Groninger Huis, Lefier en Wold & Waard bundelden een aantal jaar geleden de krachten. “We hadden al ervaring opgedaan met gezamenlijke inkoop van zonnepanelen en energiemonitoring. Toen de MEER-subsidieregeling bekend werd, zagen wij de kans om meer biobased daken toe te passen. Uiteindelijk kunnen we in onze ogen daarmee aan de milieudoelstellingen voldoen” vertelt Fred Sekema, programmamanager verduurzaming bij Wold & Waard.

De vijf corporaties brachten eerder maar liefst 32 verschillende verduurzamingsaanpakken in, ieder ontwikkeld vanuit de eigen woningvoorraad en bestaande samenwerkingen met bouwpartners. “In de praktijk was dat niet werkbaar,” zegt Sekema. “Daarom hebben we de koppen bij elkaar gestoken en zijn we uiteindelijk tot vier zogenoemde basisaanpakken (zie kader) gekomen. Dat geeft structuur, duidelijkheid én schaalvoordelen.”

De keuze viel op een archetype woning als basis: de jaren '70 eengezinswoning. “Deze woning komt het meest voor bij onze corporaties. Zo konden we snel voldoen aan de subsidievoorwaarden en een schaalbare aanpak realiseren," aldus Sekema.

De MEER-subsidie geeft corporaties de financiële ruimte om te investeren in innovatieve oplossingen die in eerste instantie duurder zijn dan conventionele alternatieven. “Biobased bouwen is op dit moment financieel nog niet concurrerend met traditionele materialen,” zegt Alco Liest, programmamanager R&T bij Van Wijnen en al enige jaren de bouwpartner van Wold & Waard. “Zonder de subsidie zou de opschaling veel langzamer gaan. Dankzij deze impuls kunnen we nu in een vierjarig programma werken aan optimalisatie van productiekosten én techniek. De prijs van onze biobased daken is marktconform en zelfs scherper geprijsd dan de huidige markprijs. Maar,” verduidelijkt hij, “de prijs is echter hoger dan een regulier, niet biobased, dak. In de komende vier jaar willen we door innovatie en opschaling het verschil tussen biobased en niet biobased daken dichten.”

Volgens Rolf Koops, projectdirecteur GeWOON Groen, draait het om drie centrale uitgangspunten: leren, standaardiseren en opschalen. “De MEER-subsidie helpt ons niet alleen om innovaties zoals het biobased dak toe te passen, maar ook om onze samenwerkingsprocessen te verbeteren. Door pilots en best practices met elkaar te delen, hoeven we niet steeds opnieuw te beginnen. We creëren als het ware een ‘duurzaamheidswinkel’, waarin we samen met bouwpartners zoeken naar de beste product-marktcombinatie.”

BIJZONDERE SAMENWERKING

Wat GeWOON Groen bijzonder maakt, is dat de vijf corporaties samenwerken met acht verschillende bouwpartners binnen hun bestaande samenwerkingscontracten. “Dit is geen aanbesteding waarbij één aannemer alles doet,” benadrukt Koops. “Iedere corporatie brengt zijn eigen bouwpartners in met wie ze een langdurige samenwerking hebben. Zo kunnen we vaart maken én een olievlekwerking creëren. Die flexibiliteit zorgt ervoor dat we ervaring kunnen opbouwen, maar tegelijk ruimte houden voor lokale keuzes en optimalisaties.”

Het samenwerkingsmodel draait volgens Sekema vooral op langdurig vertrouwen. “De deelnemende corporaties werken al drie jaar samen binnen GeWOON Groen. Maar vooral hebben de aannemers al een langdurige relatie met hun corporatie. Dat geeft ook vertrouwen bij aannemers dat ze kunnen investeren en niet bang hoeven te zijn dat volgend jaar een andere partij het werk krijgt.”

PROEFPROJECT

Het consortium startte al vóór de MEER-aanvraag met pilots. “Wij liepen als Van Wijnen samen met Wold & Waard al voorop met een proefproject,” vertelt Liest. “Nu rollen we de aanpak uit op grotere schaal. We werken bovendien aan het integreren van andere functionaliteiten in de daken, zoals bijvoorbeeld nestkastjes voor vogels en vleermuizen en installatietechniek.”

Het biobased dak wordt in eerste instantie bovenop het bestaande dakbeschot gelegd, waardoor ingrepen in de woning tot een minimum beperkt blijven. “Het heeft enorme voordelen voor bewoners: minder overlast, betere vochtregulering, betere isolatie en ook lagere energielasten,” somt Sekema op.

TOEKOMSTBESTENDIGE POTENTIE

De opgave in de regio is nog lang niet klaar. “De vijf corporaties moeten samen nog circa 16.000 woningen verduurzamen,” zegt Koops. “Dit project heeft de potentie om als katalysator te werken. We verwachten dat leveranciers straks voldoende vertrouwen krijgen om ook productiecapaciteit op te schalen.”

Liest ziet ook kansen voor bredere systeeminnovatie. “We experimenteren al met het hergebruiken van oud glas in nieuwe ramen, zodat dat niet eerst weer energie-intensief hoeft te worden omgesmolten. Uiteindelijk willen we richting een biobased én circulair standaardproduct.” Tegelijkertijd erkent hij dat de sector nog voor grote uitdagingen staat. “De regelgeving waardeert CO2-reductie in materialen nog niet volledig. Dat bemoeilijkt de businesscase. We hopen dat daar in de komende jaren stappen worden gezet.”

DE KRACHT VAN EEN GEDEELDE AMBITIE 

Sekema knikt: “We hoeven niet alles zelf te bedenken, maar we willen vooral samen meters maken. De MEER-subsidie helpt ons om de transitiepijn van innovaties te overbruggen. Dit model kan straks ook buiten onze regio navolging krijgen.”

De kracht van GeWOON Groen zit volgens het drietal in het gedeelde besef dat samenwerking noodzakelijk is om de enorme verduurzamingsopgave te realiseren. “Het is geen strijd om de laatste woning,” stelt Koops vast. “We hebben simpelweg te veel werk liggen om langs elkaar heen te blijven werken. Door krachten te bundelen kunnen we onze capaciteit beter inzetten en sneller verduurzamen.”

VAN 32 NAAR 4

Aanvankelijk hadden de vijf corporaties samen maar liefst 32 verschillende verduurzamingsaanpakken. GeWOON Groen heeft dit aantal met behulp van de ketenpartners naar vier teruggebracht.

Deze vier aanpakken zijn:

1. Aanpak naar standaard, Hybride met biobased dak isoleren van binnenuit RC 3,5
2. Aanpak naar standaard, Hybride met biobased dakrenovatie RC 6,5
3. Aanpak naar standaard, Hybride met biobased dakrenovatie RC 4,5
4. Aanpak All-Electric, (EPV 2.0)

VERWARMEN EN ISOLEREN

Door het toepassen van de standaard als isolatienorm, kunnen de woningen daarna verwarmd worden met een lage temperatuurverwarmingsbron naar “all-electric”. Echter, dit kan niet overal worden toegepast. De netbeheerder Enexis geeft aan dat het elektriciteitsnetwerk wat nu in de provincie Groningen ligt, nog niet all-electric ready is. Hierdoor moeten de corporaties op zoek naar alternatieven zoals de hybride warmtepomp.  De woningen van de corporaties delen vaak een dak met particuliere eigenaren (gespikkeld bezit). Een dak van buitenaf isoleren is dan niet altijd mogelijk en wordt er gekozen voor isoleren van binnenuit.

BIOBASED DAKEN

Naast het realiseren van de energiebehoefte (de standaard) kijken we nadrukkelijk naar het materiaalgebruik. Er wordt momenteel een pilot uitgevoerd om de reguliere manier van dakrenovatie, met PIR, te vervangen door biobased daken. Wold & Waard: Deze dakenstroom willen we graag volledig inzetten en opschalen voor alle woningen tot en met 2033. Om snelheid te kunnen maken focussen we ook op het prefabriceren van installaties met een integratie in het dak. Door deze prefabricatie van de installaties in het dak, gaan naar verwachting de uitvoeringskosten dalen en hebben de bewoners minder overlast tijdens de werkzaamheden nu en tijdens toekomstige vervanging van de installatie.