Natuurinclusief renoveren, dat zal wel tijdrovend zijn? Nee hoor, vertelt Wouter Rooijackers van architectenbureau KAW in Eindhoven. In opdracht van woningcorporatie Stadlander maken KAW en aannemer Constructif 170 eengezinswoningen in Bergen op Zoom groener en klaar voor de toekomst. Welke tips nemen we mee uit dit project? 

Het is een boeiende operatie: het toekomstbestendig renoveren van 170 eengezinswoningen in Bergen op Zoom. Corporatie Stadlander wilde de woningen – gebouwd in de eerste helft van de jaren 1960 – energetisch aanpakken, en tegelijkertijd moest het verouderde warmtenet in de wijk worden opgeknapt.  

‘Wij hebben vanaf het begin de stip wat verder op de horizon gezet,’ aldus architect Wouter Rooijackers van KAW in het interview (zie onderaan dit artikel) dat hij gaf aan de Verbouwstromen Academie. Die stip: ‘In 2050 kunnen we deze wijk CO2-neutraal en klimaatbestendig hebben gemaakt.’  

Het project had flinke, groene ambities. Niet alleen gaan de woningen van energielabel D naar A+, maar ook wordt de wijk letterlijk vergroend: met groene daken en mospanelen aan veel van de gevels. Wie verwacht dat dit allerhande complicaties en vertraging oplevert, vergist zich. Wouter beaamt in het interview zelfs dat het ‘een gemakkelijk proces’ is. Juist door te combineren, kun je versnellen. 

Dat klinkt goed! Welke tips uit Bergen op Zoom kunnen we destilleren uit Wouters interview? 

4 tips voor succes

• Tip 1 – Word close met de wijk en de bewoners 
• Tip 2 – Goede voorbereiding = minder overlast 
• Tip 3 – Combineer je ambities 
• Tip 4 – Durf het experiment aan te gaan 

Tip 1 – Word close met de wijk en de bewoners 

‘Het is misschien een open deur, maar werk aan een goede verstandhouding met de wijk en de bewoners,’ zegt Wouter. ‘Zeg wat je gaat doen – en dóé dat dan ook.’ Door goed te luisteren en je in te leven, bouw je aan het zo cruciale vertrouwen.  

Wouter: ‘Je moet je goed realiseren wat de impact is van zo’n renovatie voor de mensen die daar wonen. Het is in beginsel niet hun eigen keuze, zij worden ermee opgezadeld. Dat je dak eraf gaat, dat is heftig!’ Er werd een klankbordgroep samengesteld en alle zorgen van de bewoners – zoals ‘Kan ik mijn was nog buiten hangen met de mospanelen aan de gevel?’ – werden serieus meegenomen en zo goed mogelijk opgelost. 

Tip 2 – Goede voorbereiding = minder overlast 

Tijdens de hele renovatie kunnen bewoners gewoon in hun huis blijven wonen. Hoe krijg je dat voor elkaar? ‘De aannemer maakt een stroomplan en informeert de bewoners heel goed over wanneer ze welke werkzaamheden doen,’ aldus Wouter. ‘Als je dat goed voorbereidt, kun je heel snel bijvoorbeeld een kozijn eruit halen en een nieuw kozijn plaatsen.’  

Er was een kick-off in de wijk, met een koffiekar en panelen waarop te zien was wat er stond te gebeuren. En bewonersconsulenten gingen gedetailleerd met bewoners in gesprek. Wouter: ‘Sommige mensen wonen daar al twintig jaar. Ze zijn bang dat aanpassingen die ze in de loop der jaren zelf hebben gedaan, teniet worden gedaan door de verbouwing.’ Daarom werd in 1-op-1 gesprekken heel precies afgestemd wat weg kon en wat moest blijven staan. 

Tip 3 – Combineer je ambities 

In het oorspronkelijke visiedocument van KAW en Constructif is in Wouters woorden ‘een opeenstapeling van ambities’ opgenomen. Dit maakt het proces efficienter. Voor het vervangen van het warmtenet moest de straat open, en dus dachten ze meteen na over het aanpassen van het straatprofiel. En ze zagen twee groene zones aan weerszijden van het gebied en dachten na over de vraag: hoe kunnen die worden verbonden? Dat doen ze nu door de woningen ook letterlijk te vergroenen, met groene daken waardoor er een ‘groene loper’ ontstaat. Zoals op de website van KAW staat: ‘Klimaatadaptieve maatregelen kunnen elkaar versterken. Wij kijken naar de hele omgeving: de straten, groenstructuren, tuinen én daken.’ 

Tip 4 – Durf het experiment aan te gaan 

Wees niet bang om te experimenteren, benadrukt Wouter. ‘Neem elkaar daarin ook allemaal mee aan de voorkant.’ En ook al lukt niet alles direct, de moeite is nooit voor niets.  

Zo vertelt Wouter over een experiment met mos: ‘Het product dat we aan het ontwikkelen waren, samen met een leverancier, was op dat moment nog niet ver genoeg voor een corporatie om aan de gevel te hangen.’ Daarom hangen er nu wachtgevels, en is het idee dat die op termijn kunnen worden uitgenomen en vervangen door de nieuwe. ‘Het was heel leuk om daaraan te werken,’ zegt Wouter. ‘Je bent met zijn allen aan het innoveren, en dat prikkelt enorm.’ 

Bekijk hieronder het interview. Wil je meer leren hoe je renovatiestromen succesvol inricht en uitrolt? Meld je dan gratis aan voor onze trainingsmodules in de Verbouwstromen Academie.